یادگیری شخصی‌سازی شده

سینا معصوم‌نیا، توی یکی از پست‌های وبلاگش راجع به کلاس معکوس توضیح می‌ده و از اثرات مثبتش می‌گه. من توی این پست می‌خوام یکی از دلایل مهمی که باعث می‌شه این کلاس‌ها مؤثر باشن رو توضیح بدم.

توی کلاس‌های درسی معمول، یک معلم باید درسی که می‌ده رو به کلی دانش‌آموز بفهمونه، اما هر آدمی مدل یادگیری خودش رو داره. برای همین خیلی پیش میاد که کلاس‌های درسی برای خیلی از دانش‌آموزا حوصله‌سربره ولی از طرفی برای بعضی‌ها خیلی پیچیده است و نمی‌تونن چیزی ازش یاد بگیرن. می‌شه حدس زد که تو همچین کلاسی اگه معلم بخواد به سؤالای همه جواب بده چه اتفاقای وحشتناکی می‌افته! یه سری که درسو فهمیدن کلاً حوصلشون سر می‌ره و دیگه به درس گوش نمی‌دن، نظم کلاس به هم می‌ریزه، خیلی از کسایی که سؤال پرسیدن به جواب سؤالشون نمی‌رسن و خود معلم اصلاً فرصت نمی‌کنه درس بده و تا دو کلمه توضیح بده کلاس تموم شده! تازه علاوه بر این همه‌ی دانش‌آموزا باید برن توی خونه هم چندین بار درس رو بخونن. هرچند که تمرین و مرور خیلی روی یادگیری مؤثره، اما روش‌هایی وجود دارن که با استفاده از اونا می‌شه از تکرار درس جلوگیری کرد تا دانش‌آموزا روی تمرین کردن تمرکز کنن و یادگیری خودشون رو تثبیت کنن.

به نظر من بدترین مشکل این کلاس‌ها اینه که یه سریا احساس می‌کنن به اندازه‌ی کافی باهوش نیستن و اعتماد به نفسشون هم کم می‌شه، صرفاً چون سر کلاس، درس رو به اندازه‌ی دوستاشون یاد نگرفتن!

یادگیری شخصی‌سازی شده (Personalized Learning)، یه مدل خاصی از آموزشه که توش تمام سعی بر اینه که هر کسی، اون مدلی که خودش راحت‌تره درسو یاد بگیره. یه سری از آدما حافظه‌ی تصویری بهتری دارن، یک سری وقتی یک موضوع رو چند بار بخونن اونو یاد می‌گیرن، یه سری از آدما هستن که دوست دارن اول کلیات درس رو بشنون و بعد روی هر کدوم دقیق شن و جزئیاتشو بفهمن و یه سری هم برعکس اینان. از همه مهم‌تر اینکه هر کسی سرعت یادگیری خودش رو داره.

تحقیقات زیادی انجام شده که نشون می‌ده هر آدمی سرعت حرف زدن و حرف شنیدن خودش رو داره و می‌شه این سرعت‌ها رو برای هر کسی با واحد «کلمه در دقیقه (words per minute)» اندازه گرفت. تا حالا دقت کردین که یه سریا مثل عادل فردوسی‌پور خیلی تند حرف می‌زنن؟ اگه از این آدما بخواین آروم صحبت کنن وسط جمله یادشون می‌ره چی داشتن می‌گفتن. کسایی که خیلی آروم حرف می‌زنن هم اگه ازشون بخوایم سریع صحبت کنن معمولاً دستپاچه می‌شن و نمی‌تونن منظورشون رو خوب برسونن.

حالا در مورد یادگرفتن، هر دانش‌آموزی علاوه بر این که باید کلمات معلم رو بشنوه، باید راجع به هر جمله فکر کنه، سعی کنه درکش کنه و اونو به حافظه بسپره و بعدش تازه ببینه که راجع به اون موضوع سؤالی داره یا نه. از اونجا که سرعت شنیدن آدما با هم فرق داره، پس خیلی طبیعیه که سرعت یادگیری متفاوتی هم داشته باشن.

اما چاره‌ی معلم چیه؟ اگه سریع درس بده اونایی که سرعت یادگیری کمی دارن جا می‌مونن و درس رو نمی‌فهمن. اگه آروم درس بده اونایی که سرعت یادگیری‌ بالایی دارن حوصلشون سر می‌ره و خیلی زود دیگه به درس توجه نخواهند کرد.

در یادگیری شخصی‌سازی شده آدما این فرصت رو دارن تا با سرعت خودشون درس رو یاد بگیرن، حتی اگه منبع یادگیری برای همه یکسان باشه!

اگر کسی سرعت یادگیری پائینی داره می‌تونه ویدیو رو هر چند بار که می‌خواد بزنه از اول و یا نوشته رو از اول بخونه. اگه کسی سرعتش تو یادگیری زیاده می‌تونه ویدیو رو سریع‌تر ببینه یا یه تیکه‌هاییش رو رد کنه، یا می‌تونه اول کلیات نوشته رو بخونه و بعد روی جزئیاتش تمرکز کنه.

توی چنین مدلی اثربخشی درس‌ها خیلی بیشتر می‌شه و عمق یادگیری هم بالا می‌ره. علاوه بر این، چون وقت دانش‌آموزا سر یاد گرفتن درس تلف نمی‌شه، فرصت خواهند داشت تا حسابی راجع به اون موضوع تمرین کنن یا مطالعه‌های بیشتر انجام بدن و اگه دیدن مبحثی رو نفهمیدن، برگردن و سریع اون مبحث رو مرور کنن و جلو برن و اعتماد به نفسشون پایین نیاد یا احساس نکنن هوش کمی دارن. برای همینه که خیلی از سیستم‌های آموزشی دارن به متدهایی که یادگیری شخصی‌سازی شده دارن رو میارن و یا از کلاس‌های معکوس استفاده می‌کنن.

خیلی بحثای زیادی راجع به اثربخشی این متدهای آموزشی هست و یه سری هم باهاش مخالفن. سینا توی این پستش چنین دیدگاه‌هایی رو راجع به ویدیو بررسی می‌کنه.

سعی شبانه‌روزی ما توی درس‌کاکائو همینه که دانش‌آموزا بتونن سرعت یادگیری خودشون رو پیدا کنن و بتونن با همون سرعت از درس‌هامون استفاده کنن و در ضمن معلم‌ها هم این امکان رو داشته باشن که بتونن کلاس‌های معکوس برگزار کنن یا برای دانش‌آموزاشون فرصت یادگیری شخصی‌سازی شده رو فراهم کنن.